REYNAARDE TALENTONTWIKKELING
030 - 60 627 11
INFO@REYNAARDE.NL
Teamrollen van Belbin
Samenwerken kost soms moeite en gaat niet altijd vanzelf. Je kunt het leren, maar dat is afhankelijk van:
- WETEN - je kennis over samenwerken;
- KUNNEN - je vaardigheid om samen te werken;
- WILLEN & DURVEN - je motivatie om samen te werken;
- TALENT - je persoonlijkheid om samen te kunnen werken.
Samenwerken gaat zo wie zo beter als je met elkaar op zoek gaat naar gezamenlijke doelen en belangen. Dat geeft het team inzicht in waar iedereen goed in is. Weten hoe al die verschillende talenten, op het goede moment, zo goed mogelijk tot hun recht komen is cruciaal voor een effectief teams. Samenwerken gaat dus over dat je weet hoe je moet omgaan met alle verschillende karakters die met elkaar het team vormen. Om dat te bereiken helpt een goed en beproefd model: de teamrollen van Belbin.
Hoe werken de teamrollen van Belbin?
Het model van de teamrollen van Belbin en de teamrollentest zijn een begrip en is inmiddels een gevestigd managementmodel die bijdraagt aan het versterken van de samenwerking in teams. De Britse wetenschapper Meredith Belbin ontwikkelde en introduceerde de teamrollen al in 1981. De kern eigenschappen van de teamrollen is dat ze elkaar aan vullen en elkaar versterken. Daarnaast heeft hij voor ieder van de rollen valkuilen gedefinieerd. Zoals voor iedere kwaliteit of teamrol geldt is, als je er in doorslaat, dan vervormt deze vanzelf in een valkuil. Deze zwakke punten noemt Belbin ‘toelaatbare zwakheden’ en deze kunnen door andere teamrollen van je teamleden worden gecompenseerd. Dit geld alleen als je teamleden van de toelaatbare zwakheden op de hoogte zijn. Dit vraagt dus voor openheid in het team en kennis van elkaars teamrollen. Ieder teamlid heeft minimaal twee of drie teamrollen die van nature (TALENT) goed passen bij de persoon en ook een paar rollen die, met extra inspanning vervult kunnen worden. Ook staan een paar teamrollen vaak zo ver van je af. Dan kost het vaak veels te veel energie om deze vol te houden waardoor je minder effectief bent.
Voor iedereen die in teams samenwerkt is het essentieel om te weten hoe ze samenwerken en welke teamrol zij in een team het beste kunne vervullen. Dit geld ook voor een goed inzicht te hebben in de belangrijkste valkuilen van je rollen en welke teamrollen je beter niet kunt vervullen. Hieronder geven we een korte beschrijving van alle teamrollen.
Wil je meer weten over de teamrollen dan kan je hieronder doorklikken naar een uitgebreidere beschrijving of naar onze Belbin training, Workshop Samenwerken of de Teamrollen Indicator. test Er is ook een video beschikbaar de je teamrollen in 2,5 minuut helder uitlegt.
>> Workshop Teamrollen Belbin (dagdeel)
Mensen vervullen in een organisaties verschillende rollen:
Functionele rol:
Hierbij gaat het over het uitvoeren van een functie binnen het bedrijf. Het gaat hierbij over specifieke functies met hun eigen taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zoals Systeembeheerder, Receptioniste of Administratief medewerker.
Organisatorische rol:
De organisatorische rol gaat over je plaats op de hiërarchische ladder en hierbij kan je denken aan de rol van een directeur, manager, ledinggevende of uitvoerend medewerker. Dit wordt vaak omschreven als de rollen op strategisch, tactisch en operationeel niveau.
Persoonlijkheidsrol:
Hierbij gaat het gaat om je gedrag of competenties die je in je werk laat zien aan anderen en die bepalend is hoe je met andere mensen samenwerkt in teams. De Belbin methode gaat specifiek en uitgebreid in op deze rol en gaat over:
- De bijdrage die je kan leveren aan het team,
- Hoe je met andere teamleden omgaat,
- Je kwaliteiten en valkuilen die naar voren komen vanuit jouw teamrollen.
Teamrol-specificaties
De volgende beschrijvingen van de teamrollen geven de typische eigenschappen van elke teamrol weer. Elke teamrol staat kent kwaliteiten en sterkten, maar ook een (als je doorslaat in je teamrol / kwaliteit) valkuilen. Dit geeft aan hoe je samenwerkt in een team.
In werkelijkheid bestaat de zuivere teamrol niet. De beschrijvingen zijn voor de herkenning enigszins karikaturaal. Dit vergemakkelijkt de herkenning. De Monitor, de Brononderzoeker of de Specialist zijn abstracte metaforen. De indruk kan gewekt worden dat het om echte personen gaat. Je kan wel zeggen dat iemand zich als een Groepswerker gedraagt, dat zij typische Vormer opmerkingen maakt om zo je ergernis onder woorden brengt.
Denkgerichte Teamrollen Belbin
Teamrol Belbin Plant (PL)
Kenmerken:
- De Plant is de vernieuwer en de verzinner.
- De creatieve denker, wiens ideeën en alternatieven zich onderscheiden door originaliteit en verbeeldingskracht.
- Hij zoekt ruimte om te kunnen fantaseren, om strategieën en scenario’s voor de toekomst te ontwerpen, en om telkens weer verrassende, nieuwe oplossingen voor oude problemen te vinden.
meer over de teamrol Plant (PL) van Belbin
Teamrol Belbin Monitor (MO)
Kenmerken:
- De Monitor is de bedachtzame na-denker en door-denker, wiens bijdrage ligt in objectieve, weloverwogen analyses.
- De MO wil “het waarom” weten, wil onderzoeken en begrijpen.
- Hij ziet snel de zwakke plekken in een plan of argumentatie.
meer over de teamrol Monitor (MO) van Belbin
Teamrol Belbin Specialist (SP)
Kenmerken:
- De Specialist is de toegewijde vakman, wiens bijdrage vooral ligt in zijn technische vaardigheid en gespecialiseerde kennis.
- De SP is een stille en standvastige solist, die zijn prioriteiten legt op het handhaven van professionele normen en het verdedigen van zijn specifieke vakgebied.
- De SP waagt zich niet gauw buiten de grenzen van zijn eigen vak, en hij vaak niet bijster geïnteresseerd in de specialismen van anderen.
meer over de teamrol Specialist (SP) van Belbin
Doegerichte Teamrollen Belbin
Teamrol Belbin Voorzitter / Coördinator (VZ)
Kenmerken:
- De voorzitter / coördinator zoekt onophoudelijk naar wilsovereenkomst in de groep.
- Hij is de natuurlijke coördinator, die de procedure aangeeft, de bedoelingen verheldert, de opvattingen inventariseert en tenslotte samenvat wat een ieder wil.
- Hij probeert elk teamlid aan te moedigen om bij te dragen en heeft een goede neus voor ieders sterke kant.
meer over de Voorzitter / Coördinator (VZ) van Belbin
Teamrol Bedrijfsman / Organisator (BM)
Kenmerken:
- De praktische figuur, de bedrijfsman / organisator die ervoor zorgt dat besluiten worden omgezet in concrete werkzaamheden.
- Hij is nuchter en ordelijk, houdt van hard werken en pakt zaken op een systematische en consciëntieuze manier aan.
- Niet praten, maar poetsen, tot het karwei is geklaard.
meer over de teamrol Bedrijfsman / Organisator (BM) van Belbin
Teamrol Belbin Zorgdrager (ZD)
Kenmerken:
- De Zorgdrager is het teamrol-talent dat zich voortdurend zorgen maakt over dingen die mis kunnen gaan.
- Een sterk zintuig voor gevaar plus een grote zorg naar mensen en zaken, resulteren in een hang naar perfectie en detail.
- De ZD toetst voortdurend op zijn gevoel of alles nog klopt en deugt
meer over de teamrol Zorgdrager (ZD) van Belbin
Mensgerichte Teamrollen Belbin
Mensen - Sociaalgerichte rollen
Teamrol Belbin Groepswerker (GW)
Kenmerken:
- De Groepswerker is het meest gevoelige en ondersteunende lid van het team.
- Hij is vriendelijk van aard, meegaand en sterk gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van gezamenlijkheid.
- Hij kan luisteren, en moedigt anderen aan dat ook te doen.
meer over de teamrol Groepswerker (GW) van Belbin
Teamrol Belbin Brononderzoeker (BO)
Kenmerken:
- Hij is een extraverte en innemende persoon, hartelijk, joviaal, en altijd op zoek naar nieuwe informatie en interessante contactpersonen.
- Een nieuwsgierige verkenner, die gemakkelijk contacten legt en over talloze relaties schijnt te beschikken.
- Door zijn veelzijdige en beweeglijke belangstelling wordt hij vaak als creatief ervaren, ofschoon hij eerder een attente samenvoeger is dan een echte verzinner van ideeën.
meer over de teamrol Brononderzoeker (BO) van Belbin
Teamrol Belbin Vormer (VM)
Kenmerken:
- De vormer is een gedreven, wilskrachtig persoon, met een grote dosis nerveuze energie en een sterke drang om te presteren.
- Hij is vlot, impulsief en ongeduldig.
- De VM daagt uit en voelt zich snel uitgedaagd.
meer over de teamrol Vormer (VM) van Belbin
Samenhang van de Teamrollen
Bepaalde combinaties van teamrollen in een team blijken veel effectiever te zijn dan andere en elk team heeft zijn eigen behoefte aan een soort mix van deze uiteenlopende karakterrollen om succesvol te kunnen werken.
Belbin heeft onderzocht of er één bijzonder talent is dat een team tot een winnend geheel maakt. Hij komt tot de conclusie dat niet een rol zaligmakend is. Teveel, noch te weinig van het goede leidt tot de hoogste productiviteit.
Zo heeft bijvoorbeeld een bedrijfsman een creatief nodig in zijn team. Deze twee blijken elkaar echter vaak slecht te verstaan. Ze zijn complementair een contrasterend, maar ook zo strijdig dat ze elkaar niet vanzelf aanvullen. Ze hebben iemand nodig die dit probleem weet te overbruggen: een coördinator die gericht is op het besluitvormingsproces en streeft naar overeenstemming. Daarnaast hebben de bedrijfsman en de creatieve rollen een vormer nodig omdat deze doel en richting geeft aan de inspanningen van een team.
Maar hiermee zijn we er nog niet. In een team is een waarschuwer nodig: de verstandige nadenker en beschouwer die wikt en weegt, complexe informatie doorziet en de consequenties ervan probeert te overzien. De afmaker is de kwaliteitsbewaker, heeft oog voor details en let erop dat alle afspraken worden nagekomen. De brononderzoeker is de verbinding van een team met de buitenwereld en de groepswerker is de specie van het team, de sfeermaker en klimaatbeheerser die de saamhorigheid bevordert door gevoelig te zijn voor spanningen in het team.
Naast deze teamrollen onderscheidt Belbin nog een laatste karakteristieke rol: de specialist, de superfunctionaris die alleen als deskundige optreedt en verder weinig behoefte heeft aan deelname aan het team
Voelen, willen, denken en handelen
Een manier om naar de samenhang tussen de verschillende rollen te kijken, is, om de vier manieren waarop we ons verhouden tot de ander, in kaart te brengen.
Het gaat hier om manieren waarop elk mens zin geeft aan de wereld om hem heen: voelen, willen, denken en handelen. Ieder mens beschikt over deze vier manieren, maar één manier heeft vaak een voorkeur en is daardoor sterker ontwikkeld.
De bedrijfsman en de brononderzoeker zijn teamrollen die zich kenmerken door daadkracht, doen. De creatief en de waarschuwer hebben hun wereld opgebouwd rondom denken. Bij de vormer en de coördinator overheerst de wil en bij de groepswerker en de afmaker draait het om gevoel.
Bovenstaande houdt natuurlijk niet in dat een bedrijfsman niet kan denken, maar hij zal heel ‘doenerig’ denken, heel praktisch en in termen van concrete handelingen en bezigheden die verricht moeten worden. Een creatief beschikt ook over wilskracht, maar deze wil is er vooral op gericht op ruimte te scheppen om te kunnen denken, fantaseren en om van gedachten te kunnen wisselen.
Primaire en secundaire producenten
Een andere samenhang is die van primaire en secundaire producenten. Een primaire producent richt zich op het rechtstreeks beïnvloeden van de wereld vanuit het ‘ik’. Zij produceren iets dat er nog niet is, ze brengen, leveren en voegen iets toe. Secundaire producenten zijn teamrollen die vooral omgaan met wat de wereld hen toelevert. Zij hebben de neiging eerst datgene wat anderen aanleveren, te gaan verzamelen, reguleren en bewerken en willen op die manier de wereld beïnvloeden.
Zo is de bedrijfsman de primaire producent van daadkracht (hij maakt en bouwt) en de brononderzoeker is de secundaire producent (haalt de daden van de anderen naar boven).
De creatief is de verzinner en schepper van nieuwe voorstellingen en daarmee een primaire producent van denkkracht. Een waarschuwer wil begrijpen en verstaan en is daarmee een secundaire producent.
De vormer is het talent dat ‘wil’ in de wereld zet (primair) en de coördinator verzamelt de wil van anderen.
De afmaker stuurt zijn gevoel naar alles wat over het hoofd kan worden gezien; de groepswerker is de kwaliteit die rekening houdt met gevoelens van anderen.
Lastige combinaties
Sommige combinaties van teamrollen in één persoon vragen extra aandacht om hun volle werking in een team te kunnen hebben. Stel dat iemand de combinatie creatief/waarschuwer heeft. Wat de ene kwaliteit aan gedachten en ideeën produceert, wordt door de andere kwaliteit afgevangen en geanalyseerd nog voor een ander teamlid heeft kunnen reageren. Er kan zo een rijke, interne dialoog ontstaan in één persoon, wat voor het team geen output oplevert. In zo’n geval kan een coördinator die persoon vragen wat hij/zij voelt, kan een brononderzoeker diens ideeën afvangen en kan een andere creatief die persoon verder uit zijn tent lokken.
Een andere lastige combinatie in één persoon is die van afmaker en groepswerker. Wat de afmaker al aan voelt komen, wil de groepswerker liever niet melden. Ook zo’n persoon zal in de groep stilvallen.
Meer extraverte combinaties zijn vormer/coördinator of bedrijfsman/bron-onderzoeker. Deze kunnen een team volledig doldraaien doordat ze zelf voortdurend duwen en trekken en ze voortdurend samenvatten wat ze zelf hebben ingebracht of dat ze constant allerlei initiatieven inbrengen die meteen uitgewerkt moeten worden.
Welke teamrollen heb jij of hebben je collega's?
>> Workshop Teamrollen Belbin (dagdeel)
